Straeon, Lleoliadau a Gwneud Cysylltiadau

Hello/Shwmae!
Fy enw i yw Callum Lloyd, rwy’n actor ac yn awdur o’r Rhymni, Caerdydd.

Cymerais ran yn ddiweddar yn sesiwn archwilio deuddydd Common Wealth o Ddwyrain Caerdydd gyda’r ddeuawd gydweithredol Crab & Bee (Phil & Helen).

Roedd yn ddeuddydd gwych yn llawn cerdded, creadigrwydd ac ysbrydoliaeth. Ar ddechrau’r diwrnod cyntaf, gwnaeth pob un ohonom bennau model clai, y gallwch weld llun ohonynt isod.

Roedd f’un i’n debyg i slefren fôr!

Gosododd Helen dasg i ni mewn parau i gerdded yn dal darn o linyn rhyngom, gan gadw pellter cyfartal a sicrhau bod y llinyn yn dynn ar yr un pryd. Heriol iawn! Fe wnaethom gerdded at y bryn ger Neuadd Llanrhymni a mwynhau golygfeydd godidog yr ardal. Roedd yn rhoi pethau mewn persbectif ac yn gwneud i mi werthfawrogi’r ardal mewn ffordd newydd.

Ar ôl hynny, aethom ar deithiau unigol. Ein nod oedd ceisio mynd o Neuadd Llanrhymni i Laneirwg, ond dim ond 40 munud oedd gennym i wneud hynny. Cafodd pob un ohonom liain gydag chocsyn arno, ac roedd yn rhaid i ni ei daflu pan oeddem yn cyrraedd rhan o’r daith gerdded a’n symbylodd i wneud hynny, am ba reswm bynnag. Ni chyrhaeddodd yr un ohonom mor bell â Llaneirwg, ond cawsom antur beth bynnag. Yn y diwedd, cyrhaeddais siopau Llanrhymni, cyn troi’n ôl. Llwyddais i fynd ar goll braidd ar y ffordd yn ôl (roedd yr holl strydoedd yn edrych yr un fath), ond sylwais fod gan ddau dŷ addurniadau Nadolig, a oedd yn braf ei weld.

Yn y prynhawn, fe wnaethom ailymgynnull fel grŵp a mynd am dro o amgylch yr hen Laneirwg a’r un newydd. Roedd hi’n daith gerdded braf, hyfryd, ac roeddem yn lwcus pan ddaeth yr haul i wenu arnom. Un o’r uchafbwyntiau personol i mi oedd mynd i Eglwys Blwyf Llaneirwg a dysgu am hanes lleol yr ardal a Llywelyn Fawr. Roedd yn gwneud i mi deimlo’n drist nad oeddwn erioed wedi dysgu am hyn yn yr ysgol. Roedd y golygfeydd o’r eglwys yn syfrdanol. Roeddech chi’n gallu gweld allan i’r môr!

Roedd gan bob un ohonom ddarnau o linyn, y gallem glymu ar wrthrychau a oedd o ddiddordeb i ni, fel y gwelwch yn y llun isod.

Ar yr ail ddiwrnod aethom ar daith gerdded i’r morglawdd. Fe wnaethom gychwyn yn gynnar yn y bore o Tesco Llaneirwg ac fe wnaeth yr holl daith gerdded bara ryw 3 awr i gyd. Fe wnaethom basio drwy bentref lleol, sydd â chofeb carreg yn coffáu Llifogydd Mawr 1607, lle bu farw llawer o bobl yn anffodus.

Fe wnaethom basio peilonau, gwyddau, cŵn a cheir, cyn cyrraedd ein cyrchfan derfynol yn y pen draw – y morglawdd. Ro’n i wedi bod yno o’r blaen pan oeddwn i’n iau, ond roedd yn dal i’m rhyfeddu. Yr olygfa, yr arogleuon, yr arfordir. Doedd hi ddim yn ddiwrnod clir iawn, ond roeddem yn dal i allu edrych allan a gweld rhai o’r ynysoedd a’r dinasoedd bach ar draws y dŵr.

Sylwais ar fwg yn codi gerllaw o dân bach a oedd wedi cael ei gynnau y noson gynt. Roedd anadlu aer y môr yn gwneud i mi deimlo cysylltiad â’r môr a’r amgylchedd rywsut. Roeddwn i’n teimlo’n lwcus cael hyn ar garreg fy nrws, ac roeddwn yn benderfynol o ymweld yn amlach.

Fe wnaethom stopio am ginio tra dywedodd Phil a Helen wrthym am eu taith flaenorol yma a’r llwybr gwahanol y gwnaethant ei ddilyn.

Ar y ffordd yn ôl, aethom yr un ffordd, ond roedd y cyfarwydd yn sydyn yn ymddangos yn anghyfarwydd gan fy mod yn sylwi ar wahanol bethau nad oeddwn wedi sylwi arnynt ar y ffordd yno.

Pan gyrhaeddon ni’n ôl i Neuadd Llanrhymni, fe wnaethom ddychwelyd at ein pennau model clai o’r diwrnod blaenorol a chawsom y dasg o greu cyrff ar eu cyfer! Byddwn yn tynnu llun torso, yna’n plygu’r papur drosodd ac yn ei basio i’r person nesaf, a fyddai’n tynnu llun y coesau ac yn y blaen – erbyn y diwedd roedd gan bob un ohonom ffigurau eithaf trawiadol, y gallwch eu gweld isod.

Yn olaf, cawsom daith o amgylch seleri Neuadd Llanrhymni, a oedd unwaith yn gartref i dwneli hir, troellog i fasnachwyr smyglo nwyddau nad oeddent am gael eu trethu arnynt.

Cawsom hanes Capten Morgan a’r teulu Morgan gan Phil. Mae hyd yn oed model o’r Capten ei hun yn y seleri – mae’n eithaf trawiadol, mae’n rhaid i mi ddweud!

Amser maith yn ôl, byddai’r neuadd wedi bod yn dipyn o ganolbwynt gweithgareddau, gyda’r teulu Morgan wrth galon y cyffro. Mae’n hyfryd meddwl yr holl flynyddoedd hyn yn ddiweddarach ei fod yn dal i ffynnu fel man lle gall y gymuned leol ddod i ddysgu, tyfu planhigion a llysiau, a ffurfio cyfeillgarwch.

Am fwy o wybodaeth am Crab & Bee: https://www.theboxplymouth.com/past-projects/state-of-emergency-micro-commissions/crab-and-bee

Dysgwch fwy am weithdy Common Wealth – “Mae pawb yn Artist: Lleoedd, Straeon a Gwneud Cysylltiadau”